0
PRZEWODNIKI

Włoskie wino – rodzaje. Jak czytać etykiety? Jak kupować i dobierać? Przewodnik dla początkujących

wloskie wino przewodnik

Przygotowanie tego przewodnika po włoskich winach zajęło mi kilka dobrych dni. Temat kobyła, długi i szeroki jak rzeka. Gdybym dziś mogła rzucić to wszystko w cholerę, to może i zajęłabym się produkcją wina, bo to jedna z kilku rzeczy w życiu, która kręci mnie nieziemsko.

Żeby nazywać się ekspertem od włoskiego wina przede mną jeszcze długa droga. Mam na co dzień styczność ze światem wyższej perfumerii i może dlatego drzemią we mnie duże pokłady ciekawości na temat tego jak rozmawiać, jak wąchać i jak oceniać ten szlachetny trunek. Tyle ciekawych winiarskich historii, ile typów i sztuk wyprodukowanych butelek. Ach, no i nie zapominajmy – jakie to jest smaczne!

Chciałam żeby ten przewodnik był dla was przyswajalny i prosty w obsłudze, najmożliwiej podobny do budowy cepa. Chciałabym, żeby dla najbardziej zainteresowanych było to źródło wiedzy, które przyda się w momencie kiedy przyjedziecie do Włoch i staniecie przed wyborem butelki wina do przetransportowania do domu. Albo, gdy zwyczajnie chcecie umieć czytać etykiety i rozumieć z nich więcej, niż tylko to, że wino jest czerwone lub białe, półsłodkie czy wytrawne. Już teraz wam powiem, że to wcale nie jest takie trudne! Poza tym kupując wino we Włoszech naprawdę ciężko o pomyłkę. Nie zawsze musi być też tak, że dobre wino powinno kosztować miliony monet – wystarczy poznać się trochę na klasyfikacji.

Klasyfikacja włoskich win

Wyobraźcie sobie, że także w kwestii klasyfikacji win Włosi podeszli do tematu bardzo na luzie. Za nomenklaturę zabrali się później niż reszta Europy. Na przykład we Francji klasyfikacja win miała miejsce już w 1855 roku, we Włoszech natomiast podział wszedł w życie dopiero w 1963. Taka mała różnica jednego wieku. Ale to nic. Ważne, że dzisiaj jest co pić.

W Italii wyróżniamy cztery typy wina. Będę tutaj nieco książkowa, bo zależy mi, żeby wyłożyć ten materiał jasno i konkretnie. Zanim wino zostanie przyporządkowane do odpowiedniej kategorii musi przejść weryfikację, czyli tak zwane disciplinare. Jest to lista wytycznych, które określają:

  • strefy i warunki, w których rosną winogrona do produkcji wina,
  • ilość i typ szczepów, które można wykorzystywać do danej kategorii wina
  • charakterystykę wina: aspekt chemiczny, fizyczny, organoleptyczny,
  • czas dojrzewania w beczkach przed rozlaniem do butelek.

Włoskie wina:

DOC (denominazione d’origine controllata) – jako, że win DOC w tej chwili jest bardzo dużo możecie się też spotkać z oznaczeniem DOP (denominazione d’origine protetta), które jest równoważne oznaczeniu DOC. Propozycja zaklasyfikowania wina do kategorii DOC/DOP musi wyjść m.in. bezpośrednio od producenta i zostać potwierdzona przez krajowy Komitet ds. wina. Zanim wino DOC pojawi się na sklepowej półce musi przejść przez cały szereg badań i analiz, czyli to co pisałam wyżej. Główna charakterystyka win DOC to to, że odpowiadają nazwom szerokości geograficznych, z których pochodzą (np. Bardolino, Lago di Garda) lub nazwie szczepu charakterystycznego dla strefy produkcji np. Vermentino di Sardegna.

DOCG (denominazione d’origine controllata e garantita) – mają wyższą jakość w porównaniu z winami DOC/DOP, chociażby dlatego, że warunki, które powinny spełniać są bardziej restrykcyjne. Wina DOCG rozpoznacie po numerowanym ateście znajdującym się na szyjce butelki tuż pod korkiem- to taka biała etykieta.

IGT (indicazione geografica tipica) – wino IGT musi być wyprodukowane w 85% procentach z winogron pochodzących z obszarów, od których pochodzi nazwa wina. Wino IGT musi spełniać pewne wymogi tak, jak w przypadku win DOC czy DOCG, ale nie podlega końcowym egzaminom jakości.

Wina stołowe (vini da tavola) – na etykietach win stołowych nie znajdziecie ani nazwy szczepu, ani roku produkcji.  Wino stołowe może być produkowane z mieszanki różnych winogron, które pochodzą z różnych szerokości geograficznych we Włoszech. Nazwy takich win są zwykle fantazyjne. Na etykiecie wina stołowego powinno być wskazane, że jest to vino da tavola, ale to wcale nie oznacza, że jego jakość jest niska. Niektórzy producenci butelkują dobrej jakości wino pod szyldem wina stołowego, które w rzeczywistości mogą być całkiem niezłym IGT.

Rodzaje włoskich win

Sama klasyfikacja wina i szczepy to nie wszystko. Zresztą, aby opanować nazwy szczepów i ich pochodzenie potrzeba nieco więcej czasu niż kilka minut z moim artykułem. Pewnie zastanawialiście się czym na przykład jest riserva, albo wino superiore? To jedno oznaczenie wiele rozjaśnia i między innymi po tym możecie poznać czy zamierzacie kupić siekierę czy coś nieco bardziej lekkiego. Jeżeli jesteście zdani sami na siebie podczas zakupów, to przynajmniej teraz wiecie jak się poruszać.

Riserva – to wino, które przed rozlaniem do butelek dojrzewa w beczkach lub metalowych kontenerach przynajmniej 2 lata. W przeciwieństwie do 2 letnich DOC i DOCG, niektóre riserva DOCG dojrzewa obowiązkowo w beczkach od 3 do 5 lat. Wszystkie riserva to wina raczej delikatne, pomimo znacznego % alkoholu.

Superiore – oznaczenie dla win o naturalnie wysokim stopniu alkoholu, czytaj – bogatsze, mocniejsze. Oprócz określonego czasu dojrzewania wina przed butelkowaniem, typ superiore  oznacza szczególne warunki terenu (natura terenu ekspozycja). Oznaczenie superiore może być związane również z pewnymi ograniczeniami strefy produkcji.

Classico – polecam ten gatunek w szczególności bowiem wszystkie classico to wina produkowane z winogron pochodzące z obszarów produkcji sięgających czasem starożytności. Na przykład wino Chianti Classico pochodzi z macierzystego obszaru i produkowane jest z antycznego szczepu sangiovese (zobacz mapkę). Wina totalna kosa!

Jak czytać etykiety?

Etykiety win są komponowane w różny sposób. Na niektórych możecie znaleźć informacje extra, które są tylko  fakultatywne chyba, że akurat na producenta butelki, którą trzymacie w ręku został nałożony taki obowiązek. Sęk w tym, że nie zawsze prosto jest ocenić czy wino składa się w 100% z danego szczepu albo czy jest to jakaś mieszanka. To już wyższa szkoła jazdy i sama nie śmiem głosić mądrości, bo też wciąż się uczę. Podstawowe rzeczy, które powinny znaleźć się na butelce wina to: nazwa wina, kategoria (DOC/DOCG), nazwa i dane producenta, procent alkoholu, objętość, numer lotto, alergeny. Może być wskazany także: rok produkcji, obszar geograficzny, nazwa szczepu . Uważam, że mega przydatnym urządzeniem jest aplikacja Wine-Searcher, która odwala praktycznie całą robotę za was. Znajdziecie dzięki niej informacje na temat kompozycji wina, roku produkcji, trochę historii, najlepszego doboru potraw, informacji o producencie i jego winach, a to wszystko za jednym zeskanowaniem. Oprócz tego możecie wpisać region lub włoską okolicę, a aplikacja poda wam różne winiarskie propozycje.

Na niektórych butelkach możecie spotkać się z winiarską nomenklaturą, która we Włoszech przedstawia się tak:

abboccato – delikatnie słodki,

amabile – półsłodki

amarone – wytrawne czerwone wino z suszonych winogron

azienda/tenuta/podere – producent

bianco – białe

cantina – winnica

cantina sociale – winnica spółdzielcza

chiaretto – bladoczerwone lub ciemno-różowe,

dolce – słodkie

frizzante – lekko musujące

Metodo Classico – musujące wino, produkowane metodą klasycznego szampana

Novello – młode, lekkie owocowe wino do szybkiej konsumpcji, nie do leżakowania w piwnicy

Passito – wino słodkie, czasami wytrawne, produkowane z suszonych winogron.

Recioto – słodkie czerwone lub białe wino z suszonych winogron

Ripasso – pełne, mocne wino

rosato – różowe

rosso – czerwone

secco – wytrawne

spumante – wino musujące

Vendemmia – vintage

Vin Santo – deserowe słodkie wino z Toskanii, produkowane z winogron Trebbiano

Najsławniejsze szczepy włoskich win

We Włoszech występuje około 600 (własnych) różnych szczepów do produkcji wina.  Niektóre z nich zostały zapomniane, więc jeśli macie namiar na jakąś butelkę z sekretnym szczepem, to dajcie znać. Na terenie Włoch występują zarówno szczepy antyczne (wyróżniłam je na mojej mapce), jak i te pochodzące z innych krajów, np. Francja. Winogrona takie jak merlot, czy cabernet savignon pomimo tego, że są francuskie występują w Italii od wieków. Zostały przez to zaadoptowane we Włoszech jako własne – wiecie, to znów taka delikatna polemika, która pomiędzy Italią a Francją ciągnie się od tysiącleci. Najbardziej urodzajnym pod względem szczepów i obszarów produkcji jest Piemont i Toskania. Trochę się napociłam nad tą mapą, więc doceńcie. Bierzcie pod uwagę, że niektóre wina mogą być mieszanką różnych winogron, a ich występowanie nie zawsze restrykcyjnie wpisuje się w jeden region.

włoskie wino mapa przewodnik

Gdzie, kiedy i jak kupować wino?

Najlepszy okres na zakup wina we Włoszech (jeżeli kupujemy je bezpośrednio u producenta) to początek wiosny, koniec jesieni.

Istnieje wiele metod kupowania wina. Wiadomo, że najciekawszym sposobem będzie winnica- matka, bo tam możecie poznać historię produkcji, zajrzeć do obszaru uprawnego i powymieniać się ciekawymi historiami popijając wino w otoczeniu drewnianych beczek, czy kontenerów. Niepisaną zasadą kupowania wina w winnicach jest reguła trzech butelek. Pierwszą kupujecie do wypicia na już, drugą do przechowania na rok czy dwa, a trzecią butelkę zachowuje się na długie lata.

Inną opcją są akcje otwartych winnic (cantine aperte) lub różne włoskie festiwale winiarskie. O jednym głośny w regionie Lombardii pisałam w tym wpisie. Jeżeli lubujecie się w winie, to warto zaglądać na takie imprezy. Nie musicie być ekspertami, z resztą lokalni producenci chętnie wam opowiedzą co z czym się je. Zadawajcie pytania, to są mega pasjonaci!

W Italii możecie się spotkać również z wieloma lokalnymi agroturystykami, które produkują dobrej jakości wina, bo wykorzystują oni winogrona tylko z własnych upraw. Ważne żeby na etykiecie takiego wina była napisana nazwa danej agroturystyki. Zwracajcie na to uwagę, bo są takie agroturystyki, które butelkują wina z zakupionych winogron z innych obszarów – na takich butelkach widnieje tylko napis imbottigliato da.

Prawda jest taka, że nie zawsze musicie chodzić w specjalne miejsca jak winnice, czy wine bary. Wiadomo, że jest to najciekawsze rozwiązanie, bo w ten sposób odnosimy się do źródła. Jeżeli jednak nie macie czasu, czy możliwości polecam też kupować wina we włoskich supermarketach. Ceny są naprawdę niezłe i jesteście w stanie kupić świetne wina. Poza tym jeśli akurat w tej chwili nie ma was w Italii to zawsze możecie zamówić wino przez interent. Robię krok w tył i po raz kolejny odsyłam was do Wine Searchera (klik). Ta strona to królestwo winiarskiej wiedzy, skupiającej różnych producentów. Możecie sprawdzać ceny, porównywać, poszerzać wiedzę o włoskich regionach pod względem wina i zamawiać z dostawą do domu.

Zasady serwowania wina i dobierania

Nieco kultury przy stole jeszcze nikomu nie zaszkodziło, tym bardziej, że niektóre wybory mogą skończyć się pod stołem albo po prostu zepsuć nam smak potrawy. Zanim napiszę jak łączyć dania z winem ustalmy, że istnieje niepisana umowa kolejności serwowanych kieliszków. Może dla niektórych jest to oczywiste, ale w końcu to przewodnik dla początkujących, więc nie wszyscy musimy być fenomenami w tym zakresie.

  1. Kolejność serwowanego wina to: białe, różowe, czerwone. Można to zapamiętać intuicyjnie chociażby przez kolorystykę – od najjaśniejszego do najciemniejszego.
  2. Najpierw serwuje się wino o niższym procencie alkoholu, potem wyższym. My Polacy, chyba powinniśmy mieć to w małym palcu.
  3. Młode wina zawsze idą przed starymi (patrz data produkcji na etykiecie) i tym samym lekkie wina są serwowane zawsze przed winami o bardziej charakternej strukturze.
  4. Zimne wino serwuje się przed winem o temperaturze pokojowej.
  5. Wino wytrawne serwuje się przed winem słodkim, jak np. czerwone wino do obiadu idzie w pierwszej kolejności przed winem deserowym.
  6. Wytrawne wino musujące serwuje się na początku, potem w kolejności wchodzą wina wytrawne i wina słodkie.
  7. Każde nowe wino nie powinno być gorsze jakościowo od wina poprzedzającego.

Pewnie znacie to z autopsji, że próbowanie wina w restauracji przed podaniem raczej łączy się z wielką ściemą niż rzeczywistą oceną – mnie tam zawsze wszystko smakuje i mówię, że dobre.  A tak serio, żeby ominąć moment konsternacji na pierwszej randce przy wyborze wina czy trudności w kupowaniu butelki w supermarkecie do obiadu, to warto pamiętać o kilku podstawowych regułach:

1. Struktura dania odpowiada strukturze wina – jeżeli zamierzacie zjeść lekką przystawkę, zaserwujecie do niej lekkie białe wino o niższej mocy alkoholu. Do kaczki z pyzami na pewno lepiej będzie pasować wino superiore o wyższej gradacji alkoholu. Będzie wam to łatwiej po prostu strawić. Desery  na bazie czekolady warto serwować z miękkim, pełnym i ciemnym winem lub z winami deserowymi.

2. Pora roku – na pewno latem przyjemniej jest wypić butelkę delikatniejszego wina – białego lub różowego – niż w upale serwować ciężkie toskańskie Chianti, ale to wcale nie oznacza, że nie istnieją lekkie czerwone wina. Wystarczy spojrzeć na rok produkcji, młodsze wino jest zdecydowanie mniej bogate niż takie ze starszą datą produkcji.

3. Region i dania regionalne – jeśli jesteście we włoskiej restauracji i serwuje ona akurat kuchnię umbryjską, to warto sięgać po wina właśnie z regionu, z którego pochodzi potrawa. Poznajecie przy okazji różne warianty i smaki.

Połączenia do unikania:

  • Połączenia takie jak wszystkie kwaśne smaki, warzywa w occie, czy owoce cytrusowe wzmagające produkcje soków żołądkowych nie są wskazane jako zakąska do wina, bo zwyczajnie zabijają jego smak.
  • Do win czerwonych nie są wskazane warzywa kapustne; surowe lub gotowane – lepiej serwować je z białym winem.
  • Pamiętajcie, że wszystkie mocne zapachy takie jak gotowane jajo, czy surowa szynka zostawiają zapach w kieliszku, dlatego warto po posiłku wymienić go na nowy.

Na zdrowie,

Dominika

A teraz czas na Ciebie!

Napracowała się jak dzika kuna. Uważasz, że komuś może się przydać ten przewodnik? Będzie mi miło jeśli udostępnisz go dalej!

Inne ciekawe wpisy

Brak komentarzy

    Leave a Reply

    Wordpress Social Share Plugin powered by Ultimatelysocial